Kościół i Klasztor Franciszkanów w Sanoku – zabytki i sztuka

Kościół franciszkański dobrze wpisuje się w panoramę architektury zakonnej ziem polski południowej w czasach przed najazdem szwedzkim. Jest on orientowany, czyli zwrócony prezbiterium w kierunku wschodnim. Kościół i klasztor położone są w południowo-wschodnim narożniku Rynku, zajmują teren między Rynkiem, a ul. Franciszkańską, od południa i wschodu osadzony jest na stromej skarpie. Prezbiterium kościoła jest prostokątne, dwuprzęsłowe, przy nim od południa znajdują się dwie podpiwniczone zakrystie – w obrębie budynku klasztoru. Trójprzęsłowa nawa świątyni jest szersza i wyższa, po bokach przęsła wschodniego znajdują się dwie kaplice. Od strony zachodniej przy nawie znajduje się wąski prostokątny przedsionek (pierwotne było to przęsło nawy), połączony jest z krużgankami. Pod kościołem i kaplicami znajdują się krypty. Wewnątrz kościoła ściany prezbiterium, nawy i przedsionka podzielone są pilastrami o uproszczonych głowicach. Kaplice są otwarte do nawy arkadami, zamykają je odcinkowe łuki. Sklepienia w zakrystii są kolebkowo-krzyżowe, w piwnicy pod zakrystią – kolebkowe (I. połowa XVII w.), w prezbiterium, nawie i przedsionku – z 1886 roku, niższe od pierwotnego. Sklepienia w kaplicach pochodzą z początku XX wieku. Okna kościoła zamknięte są półkoliście, osadzone w głębokich rozglifieniach, dwuspadowe dachy kryte są blachą. Wieża, którą wzniesiono równocześnie z kościołem, uległa zniszczeniu w pożarze w roku 1872. Całkowicie przebudowano ją w roku 1895. Zbudowana jest na rzucie kwadratu, dolną kondygnację wykonano z kamienia łamanego, a dwie górne z cegły, w roku 1895. Hełm wieży zbudowano w roku 1905. Na wieży umieszczony jest jeden dzwon z wizerunkiem Serca P. Jezusa i napisem 1923 r, a także w ostatnich latach 8 dzwonów carillonowych. Po obu stronach nawy, znajdują się dwie kaplice (św. Maksymiliana Kolbe – po lewej i św. Franciszka z Asyżu – po prawej – patrząc od wejścia glównego), założone na planie kwadratu, połączone z wnętrzem za pomocą szerokich arkad. Powstała w ten sposób namiastka transeptu (nawy poprzecznej), a kościół jako całość zyskał układ poziomy zbliżony do planu krzyża łacińskiego. Daty powstania kaplic nie są znane, jednak kaplica św. Maksymiliana powstała na pewno w czasach staropolskich. Kościół przed potopem szwedzkim był na pewno ukończony i wyposażony, o czym świadczą rozmaite źródła. Powstawały kolejno ołtarze, których retabula (nastawy ołtarzowe) naprawiano lub zastępowano nowymi. Po koniec XVIII wieku było ich siedem: Krzyża Pańskiego (ołtarz główny), Matki Bożej Pocieszenia, Matki Bożej Szkaplerznej, św. Antoniego z Padwy, św. Józefa, św. Franciszka z Asyżu, św. Kajetana i św. Marcina. Polichromię wnętrza kościoła wykonał około 1932 roku Władysław Lisowski, malarz sanocki. W środkowej części sklepienia, w dużych tondach, dwa freski przedstawiają historię franciszkańskiego odpustu „Porcjunkuli”, obchodzonej corocznie 2 sierpnia. Chrystus w obecności Matki Bożej Anielskiej daje zwój z napisem: „Odpust porcjunkuli toties quties” oraz malowidło przedstawiające odnalezienie Krzyża Świętego przez św. Helenę. Po bokach w lunetach okien sześć mniejszych tond przedstawiających świętych związanych z zakonem franciszkańskim: św. Franciszka z Asyżu, św. Klarę, bł. Jakuba Strzemię, bł. Salomeę, św. Ludwika Węgierskiego i św. Elżbietę Węgierską. Na łuku łączącym nawę z prezbiterium fresk przedstawia Matkę Bożą Niepokalanie Poczętą, której hołd składają przedstawiciele różnych stanów społecznych, są to często twarze mieszkańców Sanoka. Po drugiej stronie tego łuku tęczowego znajdują się herby: Polski, Sanoka i papieża Piusa XI (1922-1939). Na wewnętrznej stronie łuku tęczowego znajdują się motywy eucharystyczne. Na wejściami do kaplic w latach 40 XX wieku zostały namalowane obrazy: nad wejściem do kaplicy św. Maksymiliana, scena z życia św. Franciszka, który rozsyła po dwóch braci do głoszenia Ewangelii na 4 strony świata. Twarzy tym postaciom użyczyli franciszkanie pracujący w tym czasie w Sanoku (Br. Michał Czyż i Br. Metody Wojcieszek). Po przeciwnej zaś stronie, nad wejściem do kaplicy św. Franciszka malowidło przedstawiające św. Antoniego z dziećmi, rozdającego jałmużnę, a w głębi bazylika w Padwie przechowująca szczątki św. Antoniego.
Ołtarz główny zbudowano w roku 1887, według projektu Ferdynanda Majerskiego z Przemyśla. W polu głównym prezbiterium ołtarza, pomiędzy sześcioma kolumnami spoczywającymi na postumentach, znajduje się krucyfiks późnobarokowy. Krzyż ten wzmiankowany jest w roku 1694, że odbierał szczególny kult i posiadał liczne wota. W górnej części ołtarza, na gzymsach spoczywając czterej aniołowie, oddający cześć Chrystusowi. Powyżej Krzyża znajduje się symbol Ducha Świętego – gołębica i nieco wyżej gloria Boga Ojca. Dominującym akcentem na sklepieniu prezbiterium jest okrągły wizerunek Trójcy Świętej, adorowanej przez aniołów. Główną scenę otaczają postacie czterech Ewangelistów, przedstawionych ze swymi atrybutami: św. Marek – z lwem, św. Mateusz – z dzieckiem, św. Łukasz – z wołem, św. Jan – z orłem. Nad wejściem do zakrystii po prawej stronie fresk ukazujący Serce Pana Jezusa i lud różnych stanów garnący się do Niego. Po spodem widnieje napis: „Pójdźcie do mnie wszyscy, którzy pracujecie i obciążeni jesteście, a ja was ochłodzę”. W prezbiterium znajduje się drewniana chrzcielnica współcześnie wykonana, w jej kwaterach przedstawieni są święci związani z zakonem i Sanokiem: św. Franciszek, św. Klara, św. Maksymilian, bł. Jakub Strzemię, św. ks. Zygmunt Gorazdowski, słudzy Boży męczennicy peruwiańscy: o. Michał Tomaszek i o. Zbigniew Strzałkowski. Przy połączeniu prezbiterium z nawą (po lewej stronie) stoi ambona z franciszkańskim emblematem na zaplecku. Są to skrzyżowane dwie ręce: ukrzyżowanego Chrystusa oraz św. Franciszka z Asyżu, ze stygmatem na dłoni. Pierwotnie była umieszczona przy drzwiach zakrystii, przeniesiono ją w 1887. Obecną ambonę wykonał Ferdynand Majerski z Przemyśla w 1889. Schody prowadzące na ambonę wykonano w tym samym roku, kosztem Józefa Nowaka właściciela majątku w Olchowcach.
Po lewej stronie (patrząc w stronę prezbiterium) znajduje się ołtarz Matki Bożej Pocieszenia, a w nim umieszczony jest obraz przedstawiający Maryję adorującą śpiące Dzieciątko Jezus. Warto wspomnieć, że kult Matki Bożej Pocieszenia trwa w Sanoku od ponad 400 lat. Postacie na obrazie ubrane są w srebrna barokową sukienkę, wykonaną około 1700 roku,; jej górna część uzupełniona została w roku 1888. Wokół obrazu spoczywają wota ofiarowane przez wiernych. Ten obraz Matki Bożej Pocieszenia jest mylnie identyfikowany z obrazem przewiezionym z Moskwy przez Krzysztofa Tarnowskiego i wzmiankowanym w 1596 roku w kronice franciszkanina o. Jana Donata a Caputo. Wizerunek ten zapewne pochodzi z I połowy XVII wieku. Przy kościele franciszkańskim istniało Bractwo Paska Matki Bożej Pocieszenia, które już w XVIII wieku posiadało blachę „sztychową” do powielania obrazków Matki Bożej. Jest także zachowane „berło” brackie wykonane przez brązownika sanockiego p. Piecha w 1897 roku. W roku 1782 klasztor wydrukował książeczkę o Matce Bożej j Pocieszenia, co na owe czasy było rzadkością. Świadczy to dużej skali propagowania kultu maryjnego, taki też cel miało istniejące bractwo. Rok 1954 obchodzony był w Kościele jako Rok Maryjny, z racji 110. rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Dla uczczenia tego wydarzenia oraz aby umożliwić większy dostęp i lepszy kontakt, obraz Matki Bożej Pocieszenia w roku 1954 przeniesiono do obecnego ołtarza. Przeniesiono go z kaplicy bocznej Matki Bożej Pocieszenia, (po lewej stronie kościoła, obecnie zwana jest kaplicą św. Maksymiliana Kolbe). Przed tym wizerunkiem, 8 maja 1955 roku dokonano publicznego ofiarowania miasta Sanoka Matce Bożej. 24 sierpnia 1956 roku kopię tego obrazu franciszkanie ofiarowali internowanemu w Komańczy Prymasowi Polski kard. Stefanowi Wyszyńskiemu. Obraz do Komańczy zawiózł o. Jakub Półchłopek, ówczesny gwardian (przełożony) klasztoru, który jako spowiednik sióstr nazaretanek w Komańczy, miał dostęp do uwięziono Ks. Prymasa. Na tylnej stronie obrazu franciszkanie napisali następującą dedykację: „Jego Eminencji, Najdostojniejszemu Kardynałowi, Prymasowi Polski, Ks. Dr. Stefanowi Wyszyńskiemu w dniach jego pobytu w Ziemi Sanockiej – klasztor Franciszkanów z Sanoka ten Obraz Matki Bożej Pocieszenia z czcią najgłębszą ofiaruje. O. Jakub Półchłopek, Gwardian Franciszkanów w Sanoku, Komańcza, 24 sierpnia 1956”. Dwa miesiące później, 28 października 1956 roku, władze komunistyczne zwolniły kard. Wyszyńskiego z trzyletniego aresztowania. Napisał wtedy do o. Półchłopka list tej treści: „Drogi Ojcze Gwardianie! Nie ode mnie zależy, że nie mogłem zatrzymać się w Sanoku i podziękować Ojcu za dobroć, za braterską pomoc i opiekę w moim bytowaniu w Komańczy. Jestem tak bardzo Ojcu wdzięczny i za pomoc in confesione i za światło: za tyle łask, których ciągle tyle doznawałem. Matka Boża Pocieszenia pomogła, bo spałem pod Jej opieką. Drogiego Ojca Gwardiana i Jego Współbraci błogosławię całym sercem in caritate fraterna + Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Polski, Komańcza. 28 października 1956”. W listopadzie 1956 roku o. Półchłopek odwiedził ks. Prymasa w Warszawie. Plonem tej wizyty było nadanie franciszkańskiemu kościołowi pw. Podwyższenia Krzyża Świętego drugiego tytułu – Matki Bożej Pocieszenia. Kard. Wyszyński napisał wtedy w Księdze Kultu Matki Bożej Pocieszenia: „Dziękując gorąco za modlitwy zanoszone w mej intencji przed Obrazem Matki Bożej Pocieszenia przez oo. Franciszkanów sanockich, Duchowieństwo i Lud Wierny, z radością stwierdzam, że kilka dni po zawieszeniu Obrazu w moim pokoju otrzymałem wolność i wróciłem do pracy. Wydarzenie to niech przyczyni się do wzrostu czci i nabożeństwa do Matki Bożej Pocieszenia i Wszystkim Czcicielom Matki Bożej Pocieszenia i Jej Opiekunom z serca błogosławię. Warszawa, 27 listopada 1956, + Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Polski”.
W drugim ołtarzu bocznym, barokowo-rokokowym, znajdującym się po prawej stronie kościoła, znajduje się obraz św. Antoniego z Padwy z Dzieciątkiem Jezus na lewym ramieniu i lilią w prawej dłoni. Obraz ( twarze i dłonie) ten pochodzi zapewne z XVII wieku, postacie na nim mają srebrną sukienkę, wykonaną współcześnie. Poprzednia papierowa, pozostała po skradzionej przez cesarza Józefa II w 1791 roku. Rama obrazu pochodzi z roku 1700, wykonana jest na motywie suchego akantu, zawiera jedenaście rzeźbionych medalionów ze scenami z życia św. Antoniego i jego cudów. Nad obrazem umieszczony jest monogram IHS (greckie litery oznaczające imię Jezus). Obraz otaczają dwie kręcone kolumny, oplecione liśćmi winogron. Powyżej arkady dwaj aniołowie adorują krzyż wieńczący nastawę ołtarzową. Od lat obraz ten słynął i słynie cudami i cieszy dużym kultem wiernych.
Po prawej stronie nawy znajduje się kaplica św. Franciszka z Asyżu. Na jednej z polichromii umieszczonej nad wewnętrznym wejściem, znajduje się pejzaż z Biedaczyną z Asyżu podczas wygłaszania kazania do ptaków. W ołtarzu umieszczony jest obraz św. Franciszka modlącego się na górze Alwerni, gdzie objawił mu się anioł (serafin) w postaci Chrystusa ze śladami męki – stygmatami. Autorem obrazu jest A. Karczmarski, wykonano go w 1870 roku. Retabulum, czyli nastawę ołtarzową otaczają postacie z XVIII polichromii – biskup z pastorałem a u nóg postać, najprawdopodobniej to św. Stanisław bp, oraz książę z włócznią można przypuszczać, że to św. Ludwik. Ołtarz zwieńcza gołębica – symbol Ducha Świętego na tle promieni. Fresk na lewej ścianie kaplicy ukazuje przyjęcie św. Kingi i księcia Bolesława Wstydliwego do III Zakonu św. Franciszka z Asyżu. W latach 1998-1999 w tej kaplicy prowadzone były prace archeologiczne i konserwatorskie, odkryto wtedy średniowieczne cmentarzysko oraz fragmenty XIV-wiecznych murów.
Po lewej stronie kościoła znajduje się kaplica, pierwotnie dedykowana Matce Bożej Pocieszenia. Potem nosiła tytuł św. Józefa. Po beatyfikacji o. Maksymiliana Kolbego, która odbyła się 17 października 1971 roku, kaplica została przemianowana i od tamtej pory nosi nawę św. Maksymiliana Kolbe. Kaplica, według przypuszczeń, powstała w XVI lub XVII. W głównej części znajduje się stiukowo-marmurowy ołtarz, z alabastrowymi kolumnami, zaprojektowany przez W. Lisowskiego, a wykonany przez p. Kumka z Polanki koło Krosna w 1936 roku, ze współczesnym obrazem olejnym św. Maksymiliana Kolbe. Zakonnik, przedstawiony jest w otoczeniu palm, będących symbolem męczeństwa, modli się trzymając w dłoniach koronkę franciszkańską. Polichromia kaplicy jest o tematyce maryjnej, zdobiona jest malarstwem figuralnym i ornamentami roślinnymi i symbolami. Całość polichromii w kaplicy wykonał malarz Władysław Lisowski we wrześniu 1936 roku. Jedynym wyjątkiem jest fresk pt. „Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny”, na prawej ścianie kaplicy wykonany w 1977 przez p. Cichorzewską – Drabik z Rzeszowa. Drugim freskiem jest scena marynistyczna, „Gwiazda Morza” przedstawiająca rodzinę w łódce na rozszalałym morzu, której z pomocą przychodzi Maryja. W górnej części kaplicy, w kopule, wyobrażona jest Matka Boża Wniebowzięta w otoczeniu aniołów. Pod kopułę znajduje się rozeta i ozdobny żyrandol. Na ścianach p. Lisowski umieścił symbole zaczerpnięte z Litanii Loretańskiej, po obu stronach okien aniołowie trzymają szarfy z napisem: „Asumta ( tu jest błąd, powinno być Asumpta) Maria In coelum, gaudent angeli” co znaczy: „Maryja wzięta do nieba, radują się aniołowie”. Po lewej stronie znajduje się epitafium Kazimierza Wiktora, który zmarł w 1903 roku. Epitafium zostało ufundowane w 1908 roku, wykonane jest z piaskowca i marmuru. Na ścianie bocznej kaplicy, tuż przy ołtarzu Matki Bożej Pocieszenia, umieszczono następujące pamiątki: błogosławieństwo papieży Jana Pawła II i Benedykta XVI, tablicę pamiątkową 400-lecia kultu Matki Bożej Pocieszenia oraz wpis Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego do Księgi Kultu Matki Bożej Pocieszenia (ten tekst przedstawiony został wyżej).
W zakrystii znajduje się portret imaginacyjny Elżbiety Łokietkówny, królowej węgierskiej, z II połowy XIX wieku, ofiarowany franciszkanom w 1882 roku. Napis na obrazie głosi: Elżbieta siostra Kazimierza wielkiego Króla Polski, a matka Ludwika Króla Polskiego i Węgierskiego fundowała ten kościół w roku 1387 ”. Nad wejście w ramie jest obraz Niepokalanego Poczęcia, kopia obrazu Murilla. Z zapisków kronik wynika, ze obraz ten w 1888 był obrazem zasuwowym w ołtarzu kaplicy matki Bożej Pocieszenia (dziś św. Maksymiliana). Autor obrazu nieznany. Głównym wyposażeniem zakrystii są dębowe szafy, na jednej z nich spoczywają figury św. Bonawentury (franciszkanina) i św. Tomasza z Akwinu rzeźbione przez Ferdynanda Majerskiego z Przemyśla z 1887 roku. Figury te wcześniej umieszczone były na bocznych skrzydłach ołtarza głównego. Do najcenniejszych paramentów (naczyń) liturgicznych należy kielich z 1870 roku, fundacji o. Klemensa Kobaka, prowincjała franciszkanów, z symbolami starotestamentowymi na stopie i czarze. Nieocenioną wartość kultyczną mają relikwiarze z relikwiami Krzyża Świętego, św. Antoniego, św. Franciszka i św. Klary i św. Dominika. Dużą wartość artystyczną i historyczną mają trzy ornaty. Pierwszy – biały o motywie wiotkiej gałązki, z dużymi kwiatami na kolumnie oraz z liściastymi splotami po bokach, haftowany wypukłymi nićmi – srebrną, złotą i kolorową, pochodzi z I połowy XVIII wieku. Drugi ornat, z luźno rzuconymi bukiecikami kwiatów na kolumnie i bokach, wykonany nicią złotą i srebrną, z cekinami, pochodzi z XVIII wieku. Trzeci – z emblematami eucharystycznymi i narzędziami Męki Pańskiej na kolumnie i bokach, wykonany został haftem łańcuszkowym w I połowie XIX wieku.
W przedsionku, na wprost wejścia do kościoła z rynku, stoi figura Antoniego z Padwy z Dzieciątkiem Jezus. Tuż przy wejściu, po lewej stronie, wisi duży krucyfiks barokowy z XVIII w wieku. Chrystus ma perizonium metalowe, podobnie jak koronę cierniową na głowie. Przedsionek oddzielony jest od nawy kościoła masywnymi, dębowymi drzwiami. Wykonane w roku 1898. Rzeźbiarz Piątkowicz z Rymanowa umieściła drzwiach drewniane płaskorzeźby przedstawiające św. Franciszka z Asyżu (po lewej stronie) i św. Antoniego z Padwy (po prawej), herby zakonu franciszkańskiego i główki aniołków. W lewej części przedsionka znajdują się dwa epitafia inskrypcyjne. Pierwsze – pamięci Ignacego Adama Lewickiego, kasztelana inflanckiego (zmarł w 1778 r.) i jego żony Marianny z Tarnawieckich (zmarła w 1754 r.), fundacji ich syna, Samuela Lewickiego, starosty krzeczkowskiego. Wykonane jest ono z czarnego marmuru, są na nim wyryte herby Rogal i Jastrzębiec. Drugie epitafium poświęcone jest (Marii) Amalii z Brühlów Mniszchowej (zmarła w 1772 r.). Obok niego wmurowana jest tablica marmurowa, upamiętniająca wspólne pogrzebanie kości w roku 1758. Nad wejściem na krużganki klasztorne znajduje się malowidlo przedstawiające św. Franciszka leżącego na ziemi i rozmyślającego. Autorem tego dzieła jest malarz Włodarski z roku 1898, on także malował cała kruchtę, z jego malarstwa pozostało jeszcze na suficie godło Polski – orzeł.
W drewnianym chórze kościelnym znajdują się zabytkowe organy z ozdobnym prospektem organowym. Instrument ten powstał w roku 1888, jego wykonawcą jest Jan Śliwiński ze Lwowa, uczeń słynnego francuskiego organmistrza Aristide’a Cavaillé-Colla, który był budowniczym organów w katedrze Notre-Dame w Paryżu. Autorem samego chóru jest p. Majerski z Przemyśla, datowany także na 1888 r. Stan instrumentu można określić jako oryginalny, jest to najstarszy używany instrument muzyczny w Sanoku. Organy posiadają dwanaście głosów, w tym trzy głosy w pedale. Jest to instrument o trakturze gry mechanicznej i takiej samej trakturze rejestrów. 2006 r. organy przeszły generalny remont. Odnowy instrumentu dokonał krakowski organista i organmistrz Łukasz Kmiecik wraz ze swoim ojcem.Od 2005 roku odbywa się festiwal muzyki organowej i kameralnej „Muzyka Młodych u Franciszkanów”. W Festiwalu uczestniczyło już wielu znanych muzyków z kraju i zagranicy. www.mmuf.franciszkanie.pl
Pierwotny, drewniany klasztor spłonął w roku 1606. Obecny budynek klasztoru, przylegający od południa do kościoła, wzniesiony został w latach 1632-1640. Wykonano go z kamienia łamanego i częściowo z cegły. Od zachodu prostokątne podwórze klasztorne ogrodzone jest kilkumetrowym, wysokim murem z kamienia łamanego, z bramą wjazdową, zapewne pochodzi on z końca XVIII wieku. Klasztor kilkakrotnie niszczony był przez wielkie pożary – w roku 1676 i 1743. Po zajęciu części klasztoru przez administrację cesarza Józefa II, wzniesiono skrzydło w poprzek wirydarza. Klasztor został przebudowany w latach 1846-1847, wzniesiono wtedy piętro od wschodu i południa. Kolejny raz zniszczony pożarem w 1872 roku, został odbudowany w roku 1886. Zapewne wtedy dobudowano piętro od północy i nad skrzydłem poprzecznym. Pierwotnie klasztor złożony był z trzech skrzydeł, zgrupowanych wokół prostokątnego wirydarza (ogrodu). Obecnie klasztor ma dwa wirydarze, rozdzielone skrzydłem poprzecznym. Skrzydła na parterze i piętrze są jednotraktowe, z krużgankiem od strony wirydarza. W krużgankach i większości pomieszczeń klasztornych sklepiania są kolebkowo-krzyżowe, na piętrze znajdują się sufity. Dachy klasztoru są dwuspadowe, o różnych wysokościach. W skrzydle wschodnim, w kierunku północnym znajduje się kaplica zwana „Ogrójcem”. Była to dawna kaplica fundacji Rylskich właścicieli majątku w Dąbrówce koło Sanoka. Przebudowana na początku 1901 roku, dostępna od strony zakrystii i schodkami z krużganka. Umieszczony w niej krucyfiks pochodzi z XVIII wieku. Polichromia kaplicy to sceny związane z męką Jezusa Chrystusa. Od roku 2001 w kaplicy znajduje się ołtarz z relikwiami ku czci św. ks. Zygmunta Gorazdowskiego, beatyfikowanego 26 czerwca 2001 roku we Lwowie, przez Ojca Świętego Jana Pawła II, a kanonizowanego 23.10.2005 roku przez Benedykta XVI w Watykanie. Warto wspomnieć, że św. ks. Z. Gorazdowski został ochrzczony 9 listopada 1845 roku w tutejszym kościele. Był on sanoczaninem, założył zgromadzenie sióstr Józefitek, był fundatorem wielu dzieł charytatywnych we Lwowie. W skrzydle południowym klasztoru, na parterze od zachodu znajduje się refektarz (jadalnia). W skrzydle poprzecznym, na piętrze znajduje się biblioteka z cennymi książkami, nasjtarsze z nich pochodzą z XVII wieku. Do najciekawszych zbytków sztuki sakralnej, znajdujących się w klasztorze należą: klasycystyczne umbraculum (przesłona wystawionego Najświętszego Sakramentu) z godłem franciszkańskim (z początku XIX wieku); późnobarokowa rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem (z XVIII wieku) ; tablica kamienna z napisem upamiętniającym budowę piętra w budynkach klasztornych (z 1847 r.). W klasztorze znajdują się ponadto następujące cenne obrazy: „Bł. Bonawentura z Potenzy” (z 1777 r.), „Trójca Święta” (z datą 1815 r.); portrety papieży z zakonu franciszkańskiego (z lat 1861-1869, przedstawiają one Mikołaja IV, Aleksandra V, Sykstusa IV, Korneliusza I i Klemensa XIV), „Chrystus na krzyżu” (z 1862 r.), „Stygmatyzacja św. Franciszka” (z 1898 r.), św. Walenty i inne. Ponadto w krużganku klasztornym znajduje się czternaście dużych obrazów, przedstawiających stacje Męki Pańskiej, pochodzą one z końca XVIII wieku. W klasztorze na piętrze znajduje się także kaplica zakonna, w której franciszkanie modlą się każdego dnia, a za kaplicą znajduje się duża sala bł. Jakuba Strzemię połączona z chórem kościelnym. Tam także znajduje się obraz zasuwowy bł. Jakuba strzemię, franciszkanina, arcybiskupa halicko-lwowskiego, namalowany przez malarza krakowskiego Nawarę w 1952 roku. Jako ciekawostkę można podać iż, na tym obrazie błogosławiony ubrany jest w oryginalną kapę, jaka znajduje się w Krakowie u Franciszkanów, a której używał bł. Jakub Strzemię.
Obok tablic informacyjnych znajduje się pomnik Unii Lubelskiej z napisem:” Pamiątka Unii Lubelskiej 1869”. W roku 1869 tablice tę wstawił zarząd cesarsko-królewskiego miasta Sanoka w trzechsetną rocznicę tejże Unii zawartej w 1569 roku w Lublinie. Było to ostateczne porozumienie między Polską i Wielkim Księstwem Litewskim. Ze strony polskiej dokonał tego król Polski Zygmunt August.